Για όσους βιαστούν να με χαρακτηρίσουν μετά από αυτό το κείμενο τους προλαβαίνω. Είμαι ένας αναρχίζων αριστερός και κατα περίσταση κομμουνιστής. Αυτή τη φορά λοιπόν, δανείζομαι λεξιλόγιο από τη μαρξιστική θεώρηση για να δώσω μια σαφή εικόνα και να ξεδιαλύνω το τοπίο όσον αφορά την εποχή μας και την πραγματικότητα που βιώνουμε. Μια εποχή όπου η μετριότητα σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας μεσουρανεί και η επιφανειακότητα στις διατυπωθείσες απόψεις και κρίσεις είναι κανόνας.
Επειδή η πλειονότητα των ανθρώπων δεν μπορούν να εξηγήσουν τα τεκταινόμενα, τις εξελίξεις σε οικονομία και πολιτική και δεν δύνανται να συλλάβουν τη δομή του καπιταλισμού, μετατρέπουν τα εξαιρετικά σύνθετα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα σε απλά ζητήματα ηθικής. Λόγω της αδυναμίας αυτής, αντί να προσπαθήσουν να κατανοήσουν γιατί στον καπιταλισμό οι εργαζόμενοι και εν γένει τα ασθενέστερα στρώματα είναι οι πρώτοι που θα πληρώσουν την οικονομική ανάπτυξη, μετατοπίζουν το ζήτημα είτε στη σφαίρα της ηθικής είτε στο επίπεδο της ψυχολογίας. Ακούμε καθημερινά ανθρώπους γύρω μας να υποστηρίζουν πως: "Φταίει η απληστία, ο εθισμός στο χρήμα, η φυσική ροπή των ανθρώπων προς το κακό" . Πρόκειται για μια εξαιρετικά απλοϊκή σύλληψη του κόσμου, και ίσως ως ένα βαθμό επικίνδυνα παραπλανητική διαστρέβλωση της φύσης των προβλημάτων. Θα πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο και ενέργεια στην κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων και κοινωνικών δομών, αν πραγματικά θέλουμε να συγκροτήσουμε ένα διακριτά διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον.
Όμως στην προσπάθεια αυτή πρέπει να συγκρουστούμε και να αντιμετωπίσουμε την κυρίαρχη αστική τάξη. Είναι η τάξη της οποίας οι εκπρόσωποι έχουν στην ιδιοκτησία τους τα κυρίαρχα Μ.Μ.Ε,τις τράπεζες, και καθορίζουν σε απόλυτο βαθμό τις πολιτικές αποφάσεις σε εγχώριο και ευρωπαικό επίπεδο. Στον αγώνα αυτό έχουμε τα ελάχιστα δυνατά όπλα, όμως και τα πιο σημαντικά, τη σκέψη μας και την αλληλεγγύη.
Tο σύνθημα του κινήματος "Καταλάβετε την Wall Street" ήταν πως "Είμαστε το 99%". Ήταν απόλυτα εύστοχο,χτύπημα στην καρδιά του συστήματος-προβλήματος και τραβούσε το μανδύα με τον οποίο επιχειρεί η ελεγχόμενη κοινή γνώμη να σκεπάσει τις αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Το πρόβλημα είναι αυτό. Το 1% κυβερνά το 99%. Δεν είναι ούτε συνομωσιολογία,ούτε υπερβολή.Η οικονομική ολιγαρχία κυβερνά. Οι κυβερνήσεις των κρατών είναι οι μαριονέτες στα χέρια αυτής της οικονομικής ολιγαρχίας του 1%.
Η άποψη πως η κρίση είναι πρωτίστως και κατα βάση, ηθική, είναι άκρως επιφανειακή και παραπλανητική.Όμως θα πρέπει να αναγνωρίσουμε σε όλους όσοι παρορμητικά την υιοθετούν ένα και μοναδικό ελαφρυντικό.
Η άρχουσα αστική τάξη για να διατηρήσει και να εδραιώσει την επικυριαρχία της, επιβάλλεται να δημιουργήσει και να αναπτύξει τα πλαίσια αρχών και αξιών που θα συνεπικουρήσουν έμμεσα στη διατήρησή της στην εξουσία και την ηγεμονία .Έτσι δομεί σταδιακά και μεθοδευμένα, τα αντίστοιχα πολιτισμικά και κοινωνικά αρχέτυπα -για την αναλυτική ψυχολογία τα αρχέτυπα είναι υπερατομικές προδιαθέσεις του συλλογικού ασυνείδητου- βάσει των οποίων πορεύονται τα κοινωνικά εκείνα στρώματα που απορροφώνται και αφομοιώνονται απ'την αστική τάξη. Έτσι-κυρίως τα χαμηλότερα στρώματα, αλλά και τα μεσοστρώματα- ζούν , λειτουργούν και συμπεριφέρονται βάσει αυτών των πλαισίων και αρχετύπων σε καθεστώς πλάνης που τους οδηγεί στην αλλοτροίωση και την απομάκρυνση από τον ιδεατά ρεαλιστικό στόχο τους.Επομένως η θεώρηση περί ηθικής κατάπτωσης στηρίζεται πράγματι σε δεδομένα. Και εκεί έγκειται το ελαφρυντικό που προανέφερα. Όμως η τομή που επιχειρώ στο σημείο αυτό να κάνω, είναι, να γίνει διακριτό το ότι η κατάπτωση αυτή όπως και η απορρέουσα διάβρωση των κοινωνικών σχέσεων δεν είναι η αιτία της κρίσης αλλά η συνέπεια της επικυριαρχίας της αστικής τάξης και κατ'επέκταση των ηθικών πλαισίων που έχει θέσει.
Στόχος μου, μέσω της επίρριψης των ευθυνών στην άρχουσα αστική τάξη για το περιβάλλον που έχει δομήσει δεν είναι να πω, ότι για τα πάντα φταίει ο "κακός" καπιταλισμός. Ακόμα όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα δεν εθελοτυφλώ μπροστά στις παθογένειες και τα δυσεπίλυτα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.Όμως το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό. Δεν μας αφορά. Είναι παγκόσμιο και συστημικό.
Οι παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας απορρέουν από νοοτροπίες και πρακτικές που συστηματικά καλλιέργησαν και υιοθέτησαν κυβερνήσεις του παρελθόντος, με αφετηρία την δεκαετία του '80. Για να εκριζωθούν νοοτροπίες του παρελθόντος, για να ηττηθεί η κουλτούρα της επιφανειακότητας, να κατεδαφιστεί η κυριαρχία των ολιγίστων, και να καταποντιστεί η αθλιότητα των αχρήστων που οδηγεί σταδιακά, από τα κάτω, στον εκφασισμό του καθεστώτος πρέπει να συντελεστούν ριζοσπαστικές αλλαγές και κοινωνικοί μετασχηματισμοί που θα οδηγήσουν σε εναλλακτικές προοδευτικές λύσεις για διέξοδο από την κρίση.
Ο θρίαμβος της επιφανειακότητας στο χώρο της δουλειάς, στα σχολεία και στην πολιτική φαίνεται εύθραυστος. Ίσως, μάλιστα η εξέγερση εναντίον αυτής της εξασθενημένης κουλτούρας να αποτελεί την επόμενη νέα σελίδα μας.Σε κάθε περίπτωση ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για εκείνους που αντιστέκονται.
ο Νίκος Καρινόπουλος είναι φοιτητής στο τμήμα Διεθνών κ' Ευρωπαϊκών σπουδών, Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
